لیر ترکیه امروز به پایین‌ترین سطح تاریخی خود در برابر دلار آمریکا رسید، پس از آنکه بازداشت شهردار استانبول، اکرم امام‌اوغلو، نگرانی‌هایی درباره بی‌ثباتی سیاسی ایجاد کرد. این کاهش ارزش می‌تواند هزینه واردات کالاهای دلاری مانند گاز طبیعی، نفت خام و زغال‌سنگ را افزایش دهد، هرچند به‌دلیل ماه رمضان، تقاضا برای بسیاری از کالاها فعلاً کاهش یافته است.
لیر در اوایل معاملات به ۴۰ لیر در برابر هر دلار رسید که از کمتر از ۳۷ لیر در روز سه‌شنبه ۱۸ مارس افزایش داشت، سپس در ادامه روز به حدود ۳۸ لیر تثبیت شد.
لیر سال‌هاست که به‌تدریج در برابر دلار کاهش ارزش داشته است، اما افت شدید امروز پس از آن رخ داد که اکرم امام‌اوغلو، یکی از رقبای اصلی سیاسی رئیس‌جمهور رجب طیب اردوغان، به اتهام فساد و کمک به یک سازمان تروریستی بازداشت شد.
ترکیه واردکننده عمده گاز طبیعی، نفت خام و ال‌پی‌جی، همچنین زغال‌سنگ و پِت‌کُک است، اگرچه به‌دلیل ماه رمضان، تقاضا برای بسیاری از کالاها در حال حاضر کاهش یافته است.
نشانه‌های اولیه از بازارهای زغال‌سنگ و پِت‌کُک حاکی از توقف تمام معاملات وارداتی بود، زیرا لیر به پایین‌ترین سطح خود رسید. در بازارهای پلیمر، تمرکز بر این است که آیا تقاضا پس از پایان ماه رمضان در ۳۰ مارس بهبود می‌یابد یا خیر. اما یک منبع تجاری در ترکیه گفت که این کاهش برای ایجاد «تغییرات بزرگ» در واردات محصولات نفتی کافی نیست.
سازمان همکاری و توسعه اقتصادی (OECD) پیش‌بینی می‌کند که تورم کل در ترکیه امسال به ۳۱.۴ درصد برسد که بالاترین میزان در میان اعضای آن است و در سال ۲۰۲۶ به ۱۷.۳ درصد کاهش یابد. صندوق بین‌المللی پول (IMF) پیش‌بینی کرده است که اقتصاد ترکیه امسال ۲.۶ درصد رشد کند، پس از رشد ۲.۷ درصدی در سال ۲۰۲۴.
تاثیر این خبر بر روی بازارهای مالی
۱. تأثیر بر بازار ارز
سقوط ارزش لیر در برابر دلار باعث افزایش تقاضا برای ارزهای خارجی مانند دلار و یورو در بازار ترکیه شده است. این امر می‌تواند فشار بیشتری بر ذخایر ارزی بانک مرکزی ترکیه وارد کند و در نتیجه نوسانات ارزی بیشتری ایجاد شود. افزایش نرخ دلار همچنین موجب کاهش اعتماد سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی به ثبات اقتصادی ترکیه خواهد شد.
۲. افزایش هزینه واردات و تورم
با کاهش ارزش لیر، کالاهایی که به دلار قیمت‌گذاری می‌شوند، از جمله نفت خام، گاز طبیعی، پتروشیمی و محصولات وارداتی، برای ترکیه گران‌تر خواهند شد. این امر می‌تواند تورم را افزایش داده و هزینه‌های تولید را برای صنایع وابسته به مواد اولیه وارداتی بالا ببرد. طبق پیش‌بینی OECD، تورم ترکیه امسال به ۳۱.۴ درصد خواهد رسید، که یکی از بالاترین نرخ‌ها در میان اقتصادهای پیشرفته و در حال توسعه است.
۳. واکنش بازارهای سهام ترکیه
بازار بورس استانبول ممکن است در کوتاه‌مدت با افت مواجه شود، زیرا بی‌ثباتی سیاسی ناشی از بازداشت شهردار استانبول سرمایه‌گذاران را نگران کرده است. سرمایه‌گذاران خارجی معمولاً در شرایط عدم اطمینان، دارایی‌های خود را به سمت بازارهای امن‌تر مانند طلا و اوراق قرضه آمریکا منتقل می‌کنند. این امر می‌تواند باعث خروج سرمایه از ترکیه و کاهش ارزش سهام شرکت‌های بورسی شود.
۴. تأثیر بر بازار انرژی و مواد اولیه
ترکیه یکی از واردکنندگان بزرگ گاز طبیعی، نفت خام و زغال‌سنگ است. کاهش ارزش لیر می‌تواند هزینه‌های واردات انرژی را افزایش دهد و به‌خصوص در شرایطی که قیمت جهانی نفت و گاز در نوسان است، فشار بیشتری بر اقتصاد کشور وارد کند. برخی از گزارش‌ها حاکی از این است که در بازارهای زغال‌سنگ و پت‌کک، واردات به‌طور موقت متوقف شده است.
۵. تأثیر بر بدهی‌های خارجی ترکیه
ترکیه دارای بدهی خارجی قابل‌توجهی است که عمدتاً به دلار و یورو است. کاهش ارزش لیر موجب افزایش هزینه بازپرداخت این بدهی‌ها خواهد شد. این مسئله می‌تواند فشار بیشتری بر شرکت‌ها و دولت ترکیه برای جذب ارز خارجی ایجاد کند و احتمالاً نرخ بهره را نیز افزایش دهد.
۶. رکود در بازارهای داخلی به دلیل کاهش قدرت خرید
با افزایش تورم و کاهش ارزش پول ملی، قدرت خرید شهروندان ترکیه کاهش می‌یابد. این امر ممکن است تقاضا برای کالاهای مصرفی و سرمایه‌گذاری را کاهش دهد و به رکود اقتصادی منجر شود. بازارهای داخلی از جمله بازار مسکن، خودرو و صنایع تولیدی ممکن است شاهد افت فروش باشند.
جمع بندی
سقوط ارزش لیر ترکیه علاوه بر ایجاد فشار بر مصرف‌کنندگان و افزایش تورم، تأثیرات منفی بر بازارهای مالی، از جمله خروج سرمایه، کاهش ارزش سهام و افزایش هزینه‌های واردات خواهد داشت. با توجه به وضعیت ناپایدار سیاسی و اقتصادی، سرمایه‌گذاران به‌دنبال بازارهای امن‌تر خواهند بود که این امر می‌تواند به کاهش ورود سرمایه خارجی و کاهش رشد اقتصادی ترکیه در سال‌های آینده منجر شود.
